69. Potulicka Aniela (1861-1932) – działaczka oświatowa i społeczna. Ur. w Londynie, dzieciństwo i młodość spędziła w Potulicach w Wielkopolsce. Jej matka zmarła 6 dni po jej urodzeniu, ojciec – gdy miała 19 lat. Na mocy testamentu odziedziczyła majątek. Jako jego właścicielka rozwinęła działalność oświatową i społeczną – prowadziła kursy oświatowe, zajęcia praktyczne dla kobiet i bibliotekę publiczną. Była fundatorką klasztoru „Dobrego Pasterza” w Poznaniu i szpitala dla nieuleczalnie chorych. Przeznaczając spore środki, doprowadziła do powstania parafii w rodzinnych Potulicach. W okresie nasilonej germanizacji – tzw. Kulturkampfu prowadziła działalność oświatową, za co była wielokrotnie karana przez władze niemieckie grzywną. W 1928 r. jako osoba bezżenna i bezdzietna zaoferowała swój majątek na utrzymanie KULu, tworząc fundację jej imienia. Z części majątku wraz z pałacem utworzyła drugą fundację, przeznaczoną na utrzymanie Seminarium Zagranicznego dla Towarzystwa Chrystusowego, działającego na emigracji. Hr. Aniela Potulicka zmarła w swoim majątku w Potulicach. W kaplicy pałacowej znajduje się tablica upamiętniająca jej dobroczynność.
Zasłużeni dla Lublina
63. Moniewski Tadeusz (1901-1939)
63. Moniewski Tadeusz (1901-1939) – nauczyciel. Urodzony w Warszawie, ukończył 8-klasową Szkołę Filologiczną w Warszawie z wyróżnieniem. Jako uczeń działał aktywnie w ZHP. Walczył w wojnie z bolszewicką Rosją. Po zwolnieniu z wojska studiował historię na UW, działając jednocześnie w Organizacji Młodzieży Narodowej. W 1922 r. rozpoczął pracę jako nauczyciel historii i filozofii propedeutyki w gimnazjum w Siedlcach. W 1926 r. uzyskał pełne kwalifikacje nauczyciela historii dla szkół średnich i seminariów nauczycielskich. W 1928 r., po 2-miesięcznym szkoleniu w wojsku uzyskał stopień podporucznika. Był założycielem Muzeum Ziemi Podlaskiej. W 1930 r. został dyrektorem I LO im. St. Staszica w Lublinie, które w tym czasie otrzymało nowy gmach przy Al. Racławickich. Funkcję dyrektora pełnił aż do 9 XI 1939 r. (z roczną przerwą w latach 1932-1933, kiedy był wizytatorem). Od czasu pobytu w wojsku był aktywnym dziennikarzem i korespondentem wielu czasopism. Był członkiem wielu stowarzyszeń. W 1939 r. został wybrany do rady miasta. Po aresztowaniu był więźniem na Zamku Lubelskim. Wraz z innymi więźniami został rozstrzelany 23 XII 1939 r. na starym cmentarzu żydowskim.
62. Migalski Leon (1881-1941)
62. Migalski Leon (1881-1941) – rzeźbiarz. Urodzony w Węgrzynowie koło Szczekocin. W latach 1907-1911 studiował rzeźbę w Krakowie pod kierunkiem Konstantego Laszczki. W 1930 r. artysta przybył do Lublina. Prowadził zakład kamieniarsko-rzeźbiarski przy ul. Zamojskiej. Migalski wykonywał liczne nagrobki dla lubelskich cmentarzy. Rzeźbił najczęściej w czerwonym piaskowcu. Wykonane przez niego nagrobki miały kształt figuralny lub formę płyty. Artysta wykonywał także nagrobki skrzyniowe. W 1933 r. wykonał rzeźbę dla swojego grobowca. Wśród częstych jego motywów artystycznych był najczęściej Chrystus w Ogrójcu, figura NMP, niewiasta w stroju antycznym, dziecko zawieszające wianek na krzyżu, głowy łabędzie i ornamenty geometryczne. Zajmował się też wykuwaniem nagrobnych inskrypcji. Migalski wykonał kilkadziesiąt rzeźb nagrobnych – głównie na cmentarzu przy ul. Lipowej, ale także na pozostałych lubelskich cmentarzach – na Kalinowszczyźnie, przy ul. Unickiej i do podlubelskich cmentarzy. Na początku wojny, po zabraniu przez Niemców części jego zakładu, podupadł na zdrowiu i zmarł w szpitalu. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie.
Majewski Adam August (1838-1908)
60. Majewski Adam August (1838-1908) – działacz niepodległościowy, prawnik. Urodzony w Warszawie, ukończył w tym mieście gimnazjum, a następnie studiował prawo w Petersburgu. W okresie powstania styczniowego, w kwietniu 1863 r. został mianowany komisarzem Rządu Narodowego na województwo lubelskie. Aresztowany przez władze carskie, był osadzony na Zamku Lubelskim, a następnie w warszawskiej Cytadeli. Został skazany na śmierć. Wyrok zamieniono mu na 10 lat ciężkich robót na Syberii. Na zesłanie udała się dobrowolnie jego żona, Elżbieta Pawłowska. W 1876 r. powrócił z zesłania do Lublina, prowadząc kancelarię adwokacką. Miał 7 dzieci. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej. Przedstawiana postać ma wyjątkowo dwa imiona, ponieważ jego syn i wnuk, zasługujący na osobne biogramy, też mieli imię Adam. Syn Adam Kazimierz, urodzony na Syberii, jako ordynator szpitala w Lublinie, za działalność patriotyczną został wydalony przez władze carskie z Lublina, a w czasie okupacji był więziony przez Gestapo kilka miesięcy na Zamku Lubelskim. Jego wnuk Adam, doktor medycyny, ochotniczo wstąpił do armii w 1939 r. Walczył w obronie Polski, Francji i pod Monte Cassino.
Meyer Józef (ok. 1720 – ok. 1760)
61. Meyer Józef (ok. 1720 – ok. 1760) – malarz. Pochodził z Brna na Morawach. Kształcił się w pracowni Franciszka Ecksteina. Około 1740 r. przybył do Polski. Wykonywał freski w stylu późnego baroku i rokoka w kościele jezuitów we Lwowie i w Trembowli. Po pożarze kościoła jezuitów w Lublinie p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty (10 III 1752 r.), kiedy runęło sklepienie, Józef Meyer w latach 1756-1757 wykonał iluzjonistyczne freski dla świątyni. Po zakończeniu dzieła w lubelskim kościele, w następnym roku wymalował w całości kościół p.w. Rozesłania Apostołów dla zakonu pijarów w Chełmie. Freski Meyera w lubelskiej katedrze są najwspanialszym przykładem malarstwa iluzjonistycznego w Polsce, tworzącego złudzenie perspektywy, trójwymiarowości i krzywizny, prezentującego światłocień i bogaty zestaw barw. Najlepsze efekty iluzji można obejrzeć w skarbcu, gdzie obok fresków są kielichy i monstrancje – arcydzieła sztuki złotniczej. Z kolei zakrystia akustyczna zdumiewa nas efektami doskonałej słyszalności w przeciwległych kątach. Oba miejsca znakomicie potwierdzają znaną zasadę: „Cudze chwalicie – swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie”.
Łopaciński Hieronim
56. Łopaciński Hieronim (Rafał Lubicz, 1860-1906) – etnograf, historyk i bibliofil. Urodzony w Ośnie Górnym w Wielkopolsce. Studiował na Wydziale Filozoficzno-Historycznym w Warszawie. W 1884 r. został profesorem filologii i historii w gimnazjum w Lublinie. Był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Z pasją poświęcił się językoznawstwu i etnografii Lubelszczyzny. Zgromadził cenne dzieła literatury, w tym rzadkie druki i rękopisy, obejmujące prawie 12 tysięcy tomów – również opracowania do poznania historii Lublina. W 1901 r. zorganizował Wystawę sztuki i starożytności. W l. 1904-1905 odrzucił propozycje pracy na uczelniach we Lwowie i w Warszawie. Był współtwórcą Muzeum Lubelskiego i Biblioteki Publicznej w Lublinie. Dokonywał wielu cennych odkryć naukowych do poznania historii miasta: odczytał dokumenty dotyczące budowy kopuły w wieży kościoła Wniebowzięcia NMP, odkrył fresk w tym kościele, opisywał odkryte freski w kaplicy zamkowej. Zmarł na skutek nieszczęśliwego wypadku – wypadł z pędzącej bryczki, po spłoszeniu się koni. Jego imieniem nazwano Wojewódzką Bibliotekę Publiczną i ulicę na miasteczku akademickim.
Dobrucki Stanisław
15. Dobrucki Stanisław (1862-1919) – lekarz, działacz społeczny. Urodzony w Szarogrodzie na Podolu, ukończył studia w Warszawie i w czeskiej Pradze. W 1887 r. zamieszkał w Lublinie. Został ordynatorem Szpitala Żydowskiego przy ul. Lubartowskiej, a następnie Szpitala św. Wincentego a Paulo przy ul. Staszica. Dobrucki okazał się znakomitym chirurgiem i organizatorem, zaopatrując oddział w najnowsze zdobycze techniki (rentgen). Zasłynął także jako pionier w wykonywaniu operacji wyrostka robaczkowego (1904 r.)., a także w zwalczaniu cholery w 1892 r. Był przez 6 lat (aż do śmierci) prezesem Lubelskiego Towarzystwa Lekarskiego. Poza działalnością zawodową, lekarz angażował się w działalność społeczną, polityczną i kulturalną. Kandydował do rosyjskiej Dumy oraz zasiadał w Radzie Miasta. W czasie I wojny światowej otrzymał list pochwalny od dowództwa rosyjskiego za ratowanie rannych żołnierzy. Wsparł Muzeum Lubelskie swoją bogatą kolekcją numizmatyczną. Utworzył również kwartet smyczkowy, a następnie orkiestrę, w której sam grywał na różnych instrumentach. Zmarł w Lublinie. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej. Był żonaty, miał syna i 3 córki.
Czechowicz Józef
14. Czechowicz Józef (1903-1939) – poeta, urodzony w Lublinie w dawnym hotelu „Victoria”, jako syn woźnego hotelowego. Po śmierci ojca w 1912 r., mimo biedy, jego wychowaniem i edukacją zajęła się matka. Po ukończeniu szkół w Lublinie podjął wyższe studia nauczycielskie w Warszawie, a następnie pracował jako nauczyciel. W 1923 r. założył czasopismo literackie „Reflektor”, w którym debiutował utworem „Opowieść o papierowej koronie”. W 1927 r. ukazał się pierwszy tomik jego poezji „Kamień”, za co otrzymał od władz stypendium i wyjechał na 2 lata do Francji. Po powrocie do Lublina wydawał w mieście krótko 2 dzienniki: „Kurier Lubelski” i „Dziennik Lubelski”. W 1932 r. wraz z Franciszką Arnsztajnową założył Lubelski Związek Literatów i wydał później tomik poezji „Stare Kamienie”. W 1933 r. przeprowadził się do Warszawy, współpracując z wieloma czasopismami. Został też pierwszym redaktorem kulturalnym polskiego radia. Po wybuchu wojny, 9 września 1939 r. zginął od bomby w zakładzie fryzjerskim w Lublinie. Poeta został upamiętniony pomnikiem – w miejscu jego śmierci, na placu jego imienia. Jest też muzeum biograficzne jego imienia – przy ul. Złotej na Starym Mieście.
Christians Ludwik
13. Christians Ludwik (1902-1956) – adwokat, działacz społeczny i polityczny. Urodzony w Jamoplu Podolskim. W latach 1923-1927 studiował prawo na UL w Lublinie, gdzie został prezesem koła Młodzież Wszechpolska. W latach 1932-1939 pracował jako adwokat. W l. 1934-1935 był posłem na Sejm II RP. W 1934 r. był przez kilka miesięcy we władzach ONR w Lublinie. Od 1939 r. działał w Akcji Katolickiej. W czasie kampanii wrześniowej został ranny. W latach 1941-1944 był kierownikiem miejskiego i powiatowego oddziału Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) – społecznej organizacji charytatywnej, działającej za zgodą okupanta, niosącej pomoc okupowanej ludności. Został także prezesem Lubelskiego Oddziału PCK, niosąc pomoc więźniom zamku lubelskiego i obozu na Majdanku. Dzięki kierowanym przez niego obu tym organizacjom, zostało uratowanych w Lublinie kilkaset osób. Po wojnie, w latach 1945-1946 Christians został prezesem Zarządu Głównego PCK. W 1946 r. wydał książkę: „Piekło XX wieku”, opisując w niej warunki życia obozowego. Następnie pracował jako adwokat. Zmarł w Warszawie. Na pamiątkę jego działalności, umieszczono tablicę pamiątkową na budynku PCK przy ul. Spokojnej.
Cangerle Jan
12. Cangerle Jan (XVII wiek) – architekt pochodzenia włoskiego. W kościele Świętego Ducha w Lublinie dobudował w 1608 r. kaplicę św. Stanisława i wykonał sztukaterię. Po 1611 r., kiedy król Zygmunt III Waza wydał zgodę na przebudowę baszty północnej w murach obronnych miasta na kaplicę kościelną przy kościele dominikanów, z fundacji litewskiego magnata, wojewody kijowskiego, Janusza Tyszkiewicza, mistrz Cangerle wybudował kaplicę, zakończoną kopułą. Wygląda ona imponująco od ulicy Podwale i od Alei Unii Lubelskiej. Toteż zespół kościelno-klasztorny, oglądany od strony dawnych Stawów Królewskich nazwano Lubelskim Wawelem. Kopuła nad kaplicą, jest największą renesansową kopułą w Lublinie. Oryginalnym rozwiązaniem, nie spotykanym gdzie indziej, jest wydłużenie prezbiterium o kaplicę z przodu. Jego arcydzieło uzupełnili dwaj mistrzowie: Jan Baptysta Falconi – autor rzeźb żydowskich królów i patriarchów oraz Tomasz Muszyński – autor fresku Sąd Ostateczny. Pod koniec XVIII wieku kaplica została oddzielona klasycystycznym ołtarzem i dla turystów jest obecnie niedostępna. Mistrz Cangerle znany jest również jako autor budowy kościoła św. Anny w Kodniu.