Ciąg dalszy pocztu „Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”. We wtorek będzie przedstawiony ksiądz Ignacy Kłopotowski. Postacią na poniedziałek jest w jednej osobie burmistrz, rajca, ławnik lubelski oraz poeta, składający hołd zmarłemu w Lublinie Janowi Kochanowskiemu – Sebastian Klonowic. Poemat Klonowica „Worek Judaszów”, opisujący zepsucie moralne władzy i ludzi zależnych od niej, dedykuję obecnemu prezydentowi Lublina i jego „dworowi”:

43. Klonowic Sebastian Fabian, Acernus (1545-1602) – poeta, burmistrz Lublina. Urodzony w Sulmierzycach w Wielkopolsce. Po ukończeniu kolegium w Kaliszu, przybył do Lublina w 1568 r. Podjął pracę w kancelarii miejskiej. W 1583 r. został ławnikiem, w 1592 r. – wójtem, w 1594 r. – burmistrzem, a od 1595 r. – dożywotnim rajcą. Ożenił się z Agnieszką Wiślicką, córką kupca i ławnika. Klonowic zasłynął jako poeta: przetłumaczył łacińskie dzieło Klemensa Janickiego „Królów i książąt polskich zawarcie i opis”, napisał łaciński poemat moralistyczny Philtron – Napój miłosny, wydał poemat Roxolania, opisujący miasta i wsie Rusi Czerwonej. W poemacie Victoria deorum opisał alegorię walki chrześcijanina z grzechem. W utworze Flis przedstawił …rejs statkiem jako metaforę ludzkiego życia. W poemacie Worek Judaszów przedstawił zepsucie moralne władzy i ludzi zależnych od niej. Poeta zmarł w szpitalu. Został pochowany w lubelskiej farze (szczątki z krypt i cmentarza po ekshumacji przeniesiono na cmentarz przy ul. Lipowej). W katedrze jest tablica, poświęcona poecie. Kamienica w Rynku Nr 2 nosi jego nazwę, a na jej fasadzie znajduje się jeden z reliefów z wizerunkiem poety.

Mój serial: „Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”:
Kolejną postacią będzie główny architekt przedwojennego Lublina, Ignacy Kędzierski. Postacią na piątek będzie osoba, która najbardziej rozsławiła powojenny Lublin i Lubelszczyznę. Jest to Wanda Kaniorowa:

41. Kaniorowa Wanda, z domu Królikowska (1912-1980) – reżyser teatralny, choreograf. Urodzona w Kijowie, od najmłodszych lat przejawiała pasje artystyczne i reżyserskie, które zaczęła realizować w szkołach Polesia i Lubelszczyzny. W 1948 r. utworzyła w Lublinie Teatr Młodego Widza, który w 1953 r. przekształcił się Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Lubelskiej. Zespół rozwinął się dzięki wybitnym cechom osobowym jej założycielki – zdolnościom organizacyjnym, pedagogicznym i artystycznym, a sama artystka zasłynęła z choreografii tańców narodowych. Zespół rozsławiał Lubelszczyznę na koncertach w kraju i za granicą. Pierwszy występ zagraniczny zespół miał w 1959 r., będąc od tego czasu artystycznym ambasadorem naszego regionu. Artystka Kaniorowa zmarła 1980 r. w Lublinie, a rok późnej lubelski zespół pieśni i tańca otrzymał jej imię. W 1994 r. zespół został przejęty przez samorząd Lublina, a od 1998 r. występuje pod nazwą Zespół Pieśni i Tańca „Lublin” im. Wandy Kaniorowej. W ciągu ponad 65 lat działalności zespołu, występowało w nim ponad 30 tysięcy uczestników. Obecnie w zespole jest 16 grup wiekowych od 5-25 lat, w których uczestniczy jednocześnie około 500 osób.

Poczet „Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”. Kolejną postacią będzie największy „ambasador powojennego Lublina i Lubelszczyzny” – Wanda Kaniorowa.
Postacią na czwartek jest działaczka oświatowa i społeczna, Teodora Jaworowska:

40. Jaworowska Teodora, z domu Suligowska (1855-1925) – działaczka społeczna i oświatowa. Urodzona w Warszawie, uczęszczała do gimnazjum w Lublinie. W 1876 r. wyszła za mąż za Aleksandra Jaworowskiego, lekarza, społecznika i działacza oświatowego (który też zasługuje na biogram), z którym zaangażowała się w Lubelskim Towarzystwie Dobroczynności, zakładając sierocińce (tzw. ochronki dla dzieci), m.in., częściowo z własnych pieniędzy – ośrodek przy ul. Sierocej. W czasie rewolucji 1905 r. stała na czele komitetu niesienia pomocy robotnikom. Na początku XX wieku założyła Koło Pań, które zajmowało się wspieraniem ludzi biednych oraz akcją oświatową wśród analfabetów. Zorganizowała bibliotekę i czytelnię publiczną w lubelskim oddziale Polskiej Macierzy Szkolnej. W czasie I wojny światowej organizowała kursy pedagogiczne dla kobiet. W 1917 r. sprowadziła do Lublina ss. urszulanki, które utworzyły gimnazjum przy kościele Wniebowzięcia NMP. Działała w katolickim Związku Kobiet. Zmarła w Lublinie. Działaczka symbolizuje osoby zaangażowane w służbie drugiemu człowiekowi. Matka 6 dzieci – jej jedyny syn zginął jako ochotnik w wojnie bolszewickiej z Rosją.

Ciąg dalszy pocztu „Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”. Kolejna postacią będzie działaczka społeczna i oświatowa, Teodora Jaworowska. Postacią poniżej jest Jan z Lublina:

39. Jan z Lublina – kompozytor i organista, autor tabulatury organowej – systemu notacji (zapisu) utworu muzycznego na organy, jednej z największych na świecie, powstałej w latach: 1537-1548, liczącej ponad 350 kompozycji. Kompozytor tworzył swoje dzieło w klasztorze kanoników regularnych laterańskich w Kraśniku (prawdopodobnie był jednym z zakonników). Daty urodzin i śmierci muzyka nie są znane. Wśród absolwentów Akademii Krakowskiej figuruje na przełomie XV i XVI wieku dwukrotnie Jan z Lublina – w 1499 r. i w 1508 r. Dzieło Jana z Lublina było przechowywane w Kraśniku, a następnie trafiło do Krakowa. Obecnie jest przechowywane w Bibliotece Naukowej PAU i PAN. Oprócz zapisu utworów religijnych, zawiera utwory o tematyce świeckiej, w tym preludia i tańce. Poza tym zawiera instrukcje metodyczne, dotyczące tworzenia utworów organowych oraz strojenia organów. Większość utworów, spisanych przez Jana z Lublina, jest anonimowa. Część z nich została spisana przez znanych artystów europejskich, w tym trzech Polaków. Mieszkańcy Lublina uhonorowali pierwszego znanego kompozytora z Lublina, umieszczając pamiątkową tablicę na kamienicy Rynek 16 na Starym Mieście.

„Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”. Postacią na środę będzie XVI-wieczny kompozytor – Jan z Lublina. Poniżej prezentowany jest lekarz i społecznik – Kazimierz Jaczewski:

38. Jaczewski Kazimierz (1862-1934) – lekarz, działacz społeczny, bratanek biskupa lubelskiego Franciszka. Urodzony w Wilkowie (Wielkopolska), ukończył w Warszawie gimnazjum i studia medyczne. W Lublinie mieszkał od 1887 r. Od 1894 r. pracował w Szpitalu św. Józefa, w którym zorganizował gabinety fizykoterapii, wprowadził rentgen oraz zasłynął w leczeniu chorób skórnych i gruźlicy. W 1925 r. założył lubelski oddział Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. W czasie rewolucji 1905 r. w Królestwie działał aktywnie w Towarzystwie Szerzenia Oświaty „Światło” oraz współpracował z redakcją „Kuriera Lubelskiego”. Był też współzałożycielem Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego, działał w Lubelskim Towarzystwie Naukowo-Literackim, w Towarzystwie Opieki nad Zabytkami Przeszłości oraz Towarzystwie Miłośników Książki. Po odzyskaniu niepodległości był radnym Rady Miejskiej. Ufundował z własnych środków stypendium dla studentów medycyny i początkujących lekarzy. Zmarł w Warszawie. Został pochowany w Lublinie na cmentarzu przy ul. Lipowej. Był żonaty, miał jedną córkę. Imieniem wybitnego lekarza – społecznika nadano nazwę jednej z ulic Lublina.

„Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”.
Postaciami w tym tygodniu będą: biskup, lekarz, muzyk, działaczka społeczna, reżyser i architekt. Ze względu na dłuższą nieobecność postacie z tego cyklu będą zamieszczone dzisiaj po kolei. Następną postacią będzie lekarz Kazimierz Jaczewski. Natomiast postacią na poniedziałek jest biskup Franciszek Jaczewski.

37. Jaczewski Franciszek (1832-1914) – biskup lubelski. Urodzony w Grudkach na Mazowszu. Kształcił się w Siedlcach, w Janowie Podlaskim, a następnie studiował teologię w Warszawie. W 1855 r. przyjął święcenia kapłańskie. W 1856 r. został wikariuszem w Sokołowie Podlaskim, w l. 1857-1867 był wykładowcą, wice-rektorem i rektorem w Seminarium Duchownym w Janowie Podlaskim, a w l. 1867-1870 – wykładowcą w Seminarium Duchownym w Lublinie. Jednocześnie był kuratorem parafii w Stoczku Łukowskim. W 1885 r. został wikariuszem kapitulnym „tymczasowo zarządzającym diecezją podlaską”, a w 1889 r. – biskupem lubelskim i administratorem diecezji podlaskiej. W latach 1879-1897 walczył o prawa unitów, którzy dzięki jego akcji, mogli przechodzić na katolicyzm oraz walczył o pełne prawo do języka polskiego, nauczanego w szkołach po rosyjsku. Jako jedyny biskup w zaborze rosyjskim poparł strajk szkolny w 1905 r. Wybudował nowy gmach dla Seminarium Duchownego. W l. 1908-1909 opracował projekt odezwy Episkopatu Królestwa Polskiego, protestującego przeciw wykorzystywaniu Kościoła do wydawania carskich zarządzeń. Zmarł w Lublinie. Został pochowany w podziemiach katedry.

Kontynuuję serię „Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”.
Kolejnymi postaciami z tego cyklu będą: biskup Franciszek Jaczewski i jego bratanek – lekarz, Kazimierz Jaczewski.
Postacią na sobotę jest człowiek, którego brakuje nam obecnie w Lublinie – stojący na czele Komisji Dobrego Porządku (Boni Ordinis) – porządkujący miasto pod względem organizacyjnym i estetycznym. Epitet, wyrażający uznanie „rządny gospodarz żyjący z przystojną oszczędnością” – dedykuję obecnemu prezydentowi Lublina, „topiącego” miasto w długach na bezsensowne inwestycje, kiedy okolice zamku i Starego Miasta w Lublinie swoim wyglądem odstraszają turystów!
Tym wzorem potrzebnego nam gospodarza był pod koniec XVIII wieku Kajetan Hryniewiecki:

Ciąg dalszy serii „Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”. Postacią na sobotę będzie wojewoda lubelski z czasów przedrozbiorowych, Kajetan Hryniewiecki, stojący na czele Komisji Dobrego Porządku. Postacią na czwartek jest „Widzący z Lublina”, obdarzony kultem za życia, Jakov Izaak Horowic:

35. Horowic Jakov Izaak (1745-1815), Lubliner, Widzący z Lublina – cadyk, przywódca chasydyzmu – ruchu religijnego o charakterze mistycznym. Urodzony w Józefowie Biłgorajskim, nauki pobierał u leżajskiego cadyka, Elimelecha, a po opuszczeniu mistrza -utworzył własny ośrodek chasydzki, zwany dworem. Przybył do Lublina, ale rabin Ariel Horowitz, nie pozwolił osiedlić się cadykowi w mieście. Widzący z Lublina osiedlił się więc w pobliskiej Wieniawie (dzisiaj część lubelskiego Śródmieścia). Sława cadyka jako mędrca posiadającego zdolność uzdrawiania i jasnowidzenia, powodowała że wielu Żydów z Lublina udawało się do Wieniawy. Wreszcie lubelscy Żydzi, wbrew zakazowi rabina Ariela, wykupili ogromny lokal przy ul. Szerokiej 28 i sprowadzili cadyka do Lublina. Okoliczności śmierci cadyka są tajemnicze – spadł (został wyrzucony?) przez okno z I piętra, które było zamknięte. Poturbowany umierał w męczarniach. Na pamiątkę obecności cadyka w Lublinie została postawiona tablica przy Placu Zamkowym, a do jego grobu na starym kirkucie przybywają żydowscy pielgrzymi, wkładający tzw. kwitłech – karteczkę z modlitewnymi intencjami, wtykaną w szczeliny grobowca.

Ciąg dalszy serii „Stu wybitnych lublinian i osób zasłużonych dla Lublina”. Postacią na piątek będzie niezwykły lubelski Żyd, obdarzony kultem za życia – Jakov Izaak Horowic. Postacią na czwartek jest Czech z pochodzenia, Wilhelm Hess:

34. Hess Wilhelm (1848-1932) – przemysłowiec. Urodził się w Luzy w Czechach. Z powodu biedy wyemigrował do USA. W Chicago pracował w fabrykach wag. Po powrocie z USA, jadąc do Kijowa zatrzymał się w Lublinie, gdzie zaczął produkować wagi typu amerykańskiego. Wykupił plac przy ul. Lubartowskiej i utworzył wielką, nowoczesną fabrykę. Przed I wojną światową firma zatrudniała ponad 1200 osób. Po kryzysie spowodowanym I wojną światową, fabryka rozwinęła się na nowo. W 1929 r. wielki kryzys ekonomiczny dotknął również jego fabrykę. Na skutek pojawienia się konkurencji spadły zamówienia. Dodatkowo, osobiste tragedie przemysłowca – kolejne zgony członków jego rodziny spowodowały, że wyjechał do rodzinnej miejscowości w Czechach, gdzie zmarł – niedługo przed zlicytowaniem jego firmy, która za bezcen została kupiona przez warszawskich Żydów. Spośród wielu lubelskich przemysłowców Hess wyróżniał się swoim humanitaryzmem. Brał udział w instytucjach dobroczynnych. W jego fabryce obowiązywał 8-godzinny dzień pracy, ubezpieczenia społeczne, kasa oszczędnościowo-kredytowa, stołówka i „tani sklep”. Kontynuacją jego inwestycji były w PRL „Lubelskie Fabryki Wag”.